Το απόλυτο μηδέν!

Το μουσικό αυτό έργο, γραμμένο το 1952 για πιάνο, μπορεί κάλλιστα να εκτελεστεί από οποιοδήποτε όργανο ή σύνολο οργάνων. Επέλεξα την πιο …ηχηρή εκτέλεση· αυτήν της ορχήστρας.

Bravissimo σε όσους άντεξαν να παρακολουθήσουν το video επί 4 λεπτά και 33 δεύτερα. Αυτός είναι κι ο τίτλος του έργου του Αμερικανού συνθέτη του 20ου αι., John Cage, με το οποίο -και όχι μόνο- έμεινε στην ιστορία της μουσικής: 4΄33΄΄ α-κρι-βώς!

Όσοι δεν αντέξατε, θα βλέπατε το κοινό στη θέση του, επί σκηνής την ορχήστρα -σίγουρα θα είχε προηγηθεί το κούρδισμα των οργάνων-, το μαέστρο να ανεβαίνει στο πόντιουμ, να ετοιμάζει την παρτιτούρα του, να δίνει το σήμα για εκκίνηση. Όλοι να περιμένουν ακίνητοι ενώ αυτός να παρακολουθεί ένα ρολόι ακουμπισμένο μπροστά του, το κοινό να περιμένει στωικά να ακούσει, κρατώντας την ανάσα του και το βήχα του μην ενοχλήσει. Το 1ο μέρος φαίνεται πως τελείωσε, το κοινό βρίσκει την ευκαιρία να ξεμουδιάσει και να βήξει, ο μαέστρος σκουπίζει τον ιδρώτα του και γυρίζει καινούργια σελίδα για να …αποτελειώσει το έργο. Τέλος· το κοινό χειροκροτεί, ο μαέστρος υποκλίνεται και φεύγει, μα το χειροκρότημα τον …υποχρεώνει να επανέλθει, δις, στη σκηνή ευχαριστώντας ταυτόχρονα και τους μουσικούς που …έπαιξαν τόσο καλά.
Θα τα βλέπατε όλ΄αυτά μα δε θ' ακούγατε τίποτα!! Πλήρης σιωπή [?]

Ο John Cage, εκφραστής της μοντέρνας μουσικής, πειραματίστηκε -όπως κι άλλοι- εφαρμόζοντας νέες φιλοσοφικές ιδέες στη μουσική. Όταν πρωτο…εκτελέστηκε το 4΄33΄΄ για πιάνο, το …σιωπηλό έργο ξάφνιασε τους θεατές / ακροατές. Αργότερα συνειδητοποίησαν –όσοι το συνειδητοποίησαν- αυτό για το οποίο ο συνθέτης επέμενε, πως τελικά “δεν υπάρχει σιωπή· πάντοτε κάτι θα συμβαίνει το οποίο θα δημιουργεί ήχο”. Με το έργο αυτό, οι ακροατές όφειλαν να επικεντρωθούν στους τυχαίους ήχους του περιβάλλοντος. [Άλλωστε, ο συνθέτης ανήκε στο μουσικό ρεύμα του αλεατορισμού =μουσική του τυχαίου, που έδινε ελευθερία στο συνθέτη και εκτελεστή να επιλέγει διάφορα τυχαία γεγονότα.]

Υπάρχουν έργα με χρήση ελάχιστου μουσικού υλικού, άλλα με χρήση ενός και μόνο φθόγγου και μίας συγχορδίας, με κορύφωμα το περί ου ο λόγος, με την παντελή απουσία φθόγγων και άλλων μουσικών στοιχείων. Ίσως, οι προσπάθειες αυτές να ήταν ο αντίποδας κάποιων μουσικών μεθόδων του προηγούμενου αιώνα που οδήγησαν στην πολυπλοκότητα των έργων…

Ο τίτλος 4΄33΄΄, όπως γράφει η Wikipedia, δεν είναι τυχαίος· αναφέρεται στο απόλυτο μηδέν. Κάποιοι δηλ. θεωρούν πως ο Cage έκανε τους υπολογισμούς του. Αν τα 273 sec που ισοδυναμούν με τα 4 λεπτά και 33 sec, αντικατασταθούν με βαθμούς Κ [Kelvin], τότε έχουμε το απόλυτο μηδέν στην κλίμακα Κελσίου: -273 C βαθμοί Κελσίου = 0 Κ βαθμούς Kelvin = το απόλυτο μηδέν [ήτοι, η χαμηλότερη δυνατή θερμοκρασία]. Τουτέστιν, κρύο και παγωνιά, ακινησία [;] και σιωπή [;]…

Κι όμως, όπως το απόλυτο μηδέν απλώς προσεγγίζεται [πάντα με θετικό πρόσημο] -χωρίς ωστόσο να επιτυγχάνεται- έτσι και η σιωπή...
Δεν υπάρχει σιωπή· πάντα κάτι κινείται· και η κίνηση φέρνει ήχο κι ο ήχος το ρυθμό. Ολόκληρο το σύμπαν λειτουργεί με ρυθμό -γνωστή η Μουσική των Σφαιρών ή Συμπαντική Αρμονία- ο ρυθμός που είναι ένας κρυμμένος νόμος της φύσης: η αίσθηση της αναλογίας, της αρμονίας, της ισορροπίας.

Στη ζωή μας υπάρχει υπερβολική κίνηση και δραστηριότητα [μια άλλου είδους πολυπλοκότητα] μα παράλληλα και μεγάλη δυσαρμονία μεταξύ των ρυθμών εργασίας και ανάπαυσης. Δε ζούμε στους ρυθμούς της φύσης. Κι αυτό κάνει το άτομο α-φύσικο, πράγμα που το ίδιο –όντας απορροφημένο απ’ τη ζωή- δεν είναι σε θέση να αντιληφθεί πόσο υποφέρει απ’ αυτό. Αλλά και που το αντιλαμβάνεται, τι κάνει;

Τι να΄θελε να πει, λοιπόν, ο …ποιητής-συνθέτης;
Ίσως, πως χρειάζεται, πού και πού, να φτάνουμε στο απόλυτο μηδέν μας, στη χαλάρωση και την ηρεμία, ώστε να μπορούμε να αφουγκραζόμαστε τους ήχους της καρδιά μας, της ανάσας μας, να ακούμε τον εαυτό μας, τους δικούς μας εσωτερικούς ήχους… με ό,τι αυτό σημαίνει για τον καθένα μας. Να ακούμε τους ήχους –κι όχι θορύβους- του περιβάλλοντός μας, τη μουσική του σύμπαντος …με ό,τι αυτό σημαίνει για τον καθένα μας.

Ας …τεμπελιάζουμε, λοιπόν, συχνότερα! άλλωστε, τεμπελιάζοντας δε φιλοσοφούσαν οι πρόγονοί μας; Κι όπως πολλοί είπαν, “ο άνθρωπος δε γεννήθηκε για να δουλεύει, απόδειξη ότι η δουλειά τον κουράζει”.
Έτσι, συντελούσης και της σημερινής οικονομικής δυσπραγίας, αποφάσισα 4 μέρες δουλεία και 3 εργασία ...τεμπελιάζοντας, ώστε να βρω το ρυθμό της μουσικής του είναι μου! και να ισορροπήσω το …σύμπαν μου!!



ΥΓ
Μα ας θυμηθώ ποια ήταν η αφορμή της ανάρτησής μου αυτής. Γιατί “εγώ γι αλλού εκίνησα, κι αλλού η ζωή με πήγε…”.

Ξεκίνησα, λοιπόν, με αφορμή αυτήν εδώ την ανάρτηση του phlou-fli περί του λόγου ύπαρξης του blog του.
Αμέσως, ανασύρθηκε απ’ τα …βάθη [ή το χάος;] του μυαλού μου η ‘κόντρα’ στις απόψεις των συνθετών της λεγόμενης ‘σοβαρής’ μουσικής. Αφορά στο κατά πόσο η μουσική που γράφουν, απηχεί τη δική τους και μόνο ανάγκη έκφρασης, αδιαφορώντας αν θα φτάσει [δε συζητάμε αν θ' αρέσει] ποτέ σε ξένα αυτιά, ή αν έχει γνώμονα το γούστο του κοινού και με μοναδικό σκοπό να ‘πουλήσει’ τη μουσική του.
Και κατέληξα... αλήθεια πού;