Η πιανίστρια, ο Σουρής και το αριστερό χέρι

Τόσο πολύ χριστιανικά
κινείς τα δάχτυλά σου
που δε γνωρίζει η δεξιά
τι ποιεί η αριστερά σου!

…είχε γράψει ο αθάνατος Σουρής για κάποια αδέξια πιανίστρια!

Βέβαια, η νεαρά πιανίστρα δεν έκανε και κάτι το μεμπτό· ίσα-ίσα που εφάρμοζε το πολύ χριστιανικό μη γνώτω η αριστερά σου τι ποιεί η δεξιά σου… και έτσι συνέχιζε να χτυπά το χορδό-κρουστο όργανο ομοίως και τ’ αυτιά του αχτύπητου Σουρή.

Άραγε, δε θα ήταν καλύτερα γι αυτήν -και για τη μουσική επίσης- αν μελετούσε πιανιστικά έργα που έχουν γραφεί μόνο για ένα χέρι και μάλιστα το αριστερό? [Ποιος είπε πως παραμελούνται οι αριστερόχειρες?] Ίσως τότε να διέπρεπε σ’ αυτό το ρεπερτόριο, ποιος ξέρει…

Να ένα μέρος του ρεπερτορίου που γράφτηκε από ανάγκη για συγκεκριμένους πιανίστες εξαιτίας προσωρινών ή μόνιμων μειονεκτημάτων τους:

-η Chaconne σε D Minor του JS Bach όπως μεταγράφτηκε για το αριστερό χέρι από τον Johannes Brahms,

-το Concerto για πιάνο -αριστερό χέρι- και ορχήστρα των Maurice Ravel,

-το Prelude & Nocturne για αριστερό χέρι του Alexander Scriabin, όταν για κάποια περίοδο ο ίδιος υπέφερε λόγω υπερβολικής εξάσκησης.

-έργα που γράφτηκαν για τον πιανίστα Paul Wittgenstein, που έχασε το δεξί του χέρι κατά τον Α Παγκόσμιο Πόλεμο.

-έργα για αριστερό χέρι που συνέθεσε και έπαιζε ο Ludwig Berger -σύγχρονος του Ludwig Beethoven- όταν υπέστη κάποια παράλυση.

-έργα για τον Ούγγρο πιανίστα και συνθέτη κόμη Geza Zichy λόγω αναπηρίας του σε κυνηγετικό ατύχημα.

-Υπάρχουν μεμονωμένα κι άλλα μικρά έργα των Bartok, Reger, Saint-Saens, όπως και κάποιων επιδειξιομανών του 19ου αι. –παγκοσμίως… άγνωστων- A. Dreyschock και A Fumagalli.
-12 Etudes de Piano pour la main gauche seule, op.92 του Μ. Moszkowski

-Schule fur die Linke Hand, I. Fingerubungen, II. Etuden, του P. Wittgenstein

-Trois Grandes Etudes, op.76, του C.V. Alkan. Μία για το α.χ μία για το δ.χ και μία για τα δύο

-Ωστόσο, 22 σπουδές για αριστερό χέρι του Leopold Etudes Godowsky πάνω σε σπουδές του Σοπέν, γράφτηκαν ως μια έρευνα πάνω στις δυνατότητες παιξίματος του πιάνου. Μια έρευνα που περιλαμβάνει μια ξεχωριστή και διεισδυτική ματιά στο θέμα αυτό.

Δεν είναι διόλου εύκολο να παίζει κανείς με ένα χέρι απ’ ό,τι με δύο. Υπάρχει η τάση να θέλει να παίξει πιο δυνατά, αφού είναι συνηθισμένος να ακούει τους ογκώδεις πλούσιους ήχους ενός κανονικού παιξίματος με δυο χέρια αφού δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει όλο το ηχητικό φάσμα που προκαλούν τα δύο χέρια. Είναι, λοιπόν, το αριστερό χέρι πιο ευάλωτο σε μη συνήθεις ήχους. Χρειάζεται να ακονίσει περισσότερο το εσωτερικό του αυτί, ακούγοντας τον εαυτό του με μεγαλύτερη προσοχή από κάθε άλλη φορά. Ακόμη, παίζοντας με τα δύο χέρια, το καθένα πρέπει πάντα να υπηρετεί το άλλο. Με το ένα χέρι δεν υπάρχουν ποτέ σιωπές. Δεν μπορεί να ξεκουραστεί ούτε για λίγο· τα πάντα είναι πιο εκτεθειμένα.

Ο Chopin έλεγε στους μαθητές του στο πιάνο, Τραγούδα!

Ο πιανίστας θα πρέπει να καταφέρει το κρουστό μουσικό όργανο να το κάνει να ‘τραγουδά’. Τον εξαναγκάζει να αναρωτιέται συνεχώς τι ηχοχρώματα μπορούν να παραχθούν με μόνο πέντε δάχτυλα, πώς να αντιμετωπιστεί η γραμμή του μπάσου αλλά και η αρμονική δομή και η μελωδία σε σχέση με τις μουσικές φόρμες του έργου, πώς μπορεί να υπάρχει ισορροπία μεταξύ των τεχνικών και μουσικών απαιτήσεων ενός έργου ώστε να αποδοθεί με ένα τρόπο ποιητικό…

Κι όλα αυτά με ένα μόνο χέρι και μάλιστα το αριστερό!

ΥΓ

Η φωτό λέγεται πως απεικονίζει το καλούπι από το αριστερό χέρι του Frederic Chopin!