Η εξέλιξη του Μυστικού Δείπνου

Αποστομωτική η απάντηση στην έκκληση της προηγούμενής μου ανάρτησης για ν' αντιγράφουμε την Τέχνη στη Ζωή μας, διά στόματος αμερικανών επιστημόνων: το γνωστό, ότι δηλαδή η Τέχνη μιμείται τη Ζωή κι όχι ανάποδα!

Δύο αδέλφια, ο Brian Wansink, [καθηγητής και διευθυντής του Εργαστηρίου Τροφών του πανεπιστημίου Cornell] και ο Graig Wansink, [καθηγητής θρησκευτικών σπουδών στο κολέγιο Wesleyean της Βιρτζίνια] έβαλαν στο μικροσκόπιο περίπου 56 πίνακες του Μυστικού Δείπνου που έχουν ζωγραφιστεί την τελευταία χιλιετία. Σκοπός, όχι η εξακρίβωση των δημιουργών τους [αφού είναι ήδη γνωστοί και φέρουν υπογραφές όπως του Da Vinci, Δομήνικου Θεοτοκόπουλου [El Greco], Rembrandt, Dali, κά] μα το μενού τους! Η ανάλυση των έργων τέχνης έγινε με τη βοήθεια υπολογιστών, μέσω των οποίων σάρωσαν τα έργα υπολογίζοντας τις διαστάσεις τροφίμων ανεξάρτητα από την οπτική του πίνακα.

Συγκεκριμένα: διαχρονικά το μέγεθος του περιεχομένου του κυρίως πιάτου αυξήθηκε κατά 69%, της φραντζόλας κατά 23%, ενώ του ίδιου του πιάτου κατά 66%. Επίσης, στο 87% των έργων απεικονίζεται ψωμί στο τραπέζι, ενώ στα πιάτα το ψάρι καταλαμβάνει 18%, αρνί εμφανίζεται στο 14% των έργων και χοιρινό στο 7%, ενώ στα υπόλοιπο 64% των πινάκων το περιεχόμενο των πιάτων δεν διευκρινίστηκε. Περί του οίνου, ουδέν...

Ας δούμε μερικές απ' τις αναλύσεις των δύο επιστημόνων.

Φτωχό το τραπέζι στο Μυστικό Δείπνο του Duccio di Buonisegna, [άμεσος διάδοχος της Βυζαντινής Παράδοσης] ένα από τα πρωιμότερα έργα (1278-1318) που εξετάστηκαν.

Λιτό και το τραπέζι στον Μυστικό Δείπνο [1306] του φλωρεντινού Giotto, του καλλιτέχνη που πέρασε στην Ιστορία της Τέχνης ως ο ζωγράφος που ξεπέρασε την maniera greca, τον βυζαντινό δηλαδή τρόπο ζωγραφικής.

Στον πιο διάσημο Μυστικό Δείπνο [1495-98] -αυτόν του Leonardo da Vinci, τοιχογραφία/νωπογραφία συνολικού εμβαδού 35 τ.μ.- το φαγητό στα πιάτα είναι ακόμα λιγοστό, όπως αποδεικνύουν οι 15 πίνακες της περιόδου που μπήκαν στο μικροσκόπιο των ερευνητών.

Ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος -El Greco- ζωγράφισε το δικό του Μυστικό Δείπνο το 1568. Συνολικά μελετήθηκαν 13 πίνακες της περιόδου 1500-1600, εποχή που σημειώθηκε έκρηξη πολυφαγίας, σύμφωνα με την επιστημονική μελέτη. Αρκεί να συγκρίνει κανείς τις ποσότητες στο τραπέζι που ζωγράφισαν ο Da Vinci και ο Θεοτοκόπουλος.

Το 1632 ζωγράφισε ο φλαμανδός Rubens το Μυστικό του Δείπνο.

Πιατέλες με όλα τα καλούδια και στον Μυστικό Δείπνο [1640] του γάλλου Νicolas Ρoussin που προοριζόταν για τις Βερσαλλίες και σήμερα φυλάσσεται στο μουσείο του Λούβρου. Κάποιοι από τους μαθητές παρακολουθούν αραχτοί και λάιτ. Κακώς η έρευνα δεν περιλαμβάνει και την οινοποσία... 

Εκτός χρονικών ορίων της μελέτης, ο σουρεαλιστικός Μυστικός Δείπνος του Dali [1904-1989], με φόντο τη θάλασσα και υπό τη σκιά του εσταυρωμένου. Κάπου τότε άρχισαν να εμφανίζονται και οι πιο τολμηρές αποδόσεις που επαναλαμβάνονται συχνά-πυκνά μέχρι σήμερα. Για περισσότερα εδώ

Εκτός μελέτης φυσικά και The Last Supper, egg tempera on tile 80 x 30 cm, διά χειρός Ασπασίας, 2006, Αθήνα.

Συμπέρασμα? Φαίνεται πως η τάση για παχυσαρκία έχει τις ρίζες της πολύ βαθύτερα από ό,τι νόμιζαν οι επιστήμονες...  Όσο πιο πρόσφατος είναι ο πίνακας, τόσο μεγαλύτερες οι μερίδες του! Ο λιτός Μυστικός Δείπνος 2000 χρόνια πριν, έχει καταντήσει Μέγα Φαγοπότι. Την τελευταία χιλιετία έχουμε γίνει μάρτυρες δραματικών αυξήσεων στην παραγωγή, τη διαθεσιμότητα, την ασφάλεια, την αφθονία και τις τιμές των τροφίμων. Και καθώς η τέχνη μιμείται τη ζωή, οι αλλαγές αυτές έχουν αντικατοπτριστεί στις ζωγραφικές απεικονίσεις του πιο διάσημου δείπνου στην ιστορία!

Πηγές: εδώ, εκεί, παραπέρα, παρέκει κι αλλαχού