26/1/14

Ένα τραγούδι για τον van Gogh

Starry Night, 1851, Jean-Francois Millet
Starry Night, 1893, Eduard Munch


Starry Night Over the Rhone, 1888, Vincent van Gogh
Η έναστρη νύχτα έτσι όπως αντανακλάται στον ποταμό Ροδανό, κλάδος του οποίου διασχίζει την πόλη Αρλ της Προβηγκίας, όπου είχε εγκατασταθεί ο van Gogh. Πίνακας που ζωγράφισε εκ του φυσικού [όπως και ιμπρεσιονιστές] κάτω από μια λάμπα αερίου...



Εμείς, όμως, μιλάμε για τον πίνακα Έναστρη Νύχτα
Starry Night, 1889, του Vincent van Gogh

Ο διασημότερος, ίσως, πίνακας του van Gogh, μετά τα Ηλιοτρόπια. Βρίσκεται στη μόνιμη συλλογή του Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης από το 1941. 
Απεικονίζει τη θέα από το παράθυρο του δωματίου του στο ψυχιατρικό κέντρο του Saint - Rémy της Προβηγκίας στη Ν. Γαλλία, όπου νοσηλεύτηκε μετά τον αυτοακρωτηριασμό του αριστερού αυτιού. 
Η σκηνή είναι μεν βραδινή αλλά ζωγραφίστηκε από μνήμης κατά τη διάρκεια ημέρας και πάντως όχι σε εξωτερικό χώρο όπως ο ίδιος θα προτιμούσε. Το κεντρικό τμήμα του πίνακα με τις ανάγλυφες πινελιές δείχνει ένα φλεγόμενο κυπαρίσσι σε πρώτο πλάνο και το χωριό Saint-Rémy κάτω από τον έναστρο ουρανό που στροβιλίζεται σε έναν χορό από δίνες. 
Αυτός, ακριβώς, ο χορός ερευνήθηκε από φυσικούς που κατέδειξαν ότι οι ζωγραφικές δίνες του Βαν Γκογκ ακολουθούν με ακρίβεια τους φυσικούς στροβιλισμούς που εμφανίζει λ.χ. ένας τυφώνας, μια ταραγμένη θάλασσα ή οι ανεμοστρόβιλοι. Ανάλυση των πινάκων στον υπολογιστή αποκάλυψε πως αυτές οι δίνες ακολουθούν συγκεκριμένους μαθηματικούς κανόνες που βασίζονται στη θεωρία του Ρώσου Andrey Kolmogorov [από τους σπουδαιότερους μαθηματικούς του 20ου αι. ο οποίος περιγράφει τη δυναμική του στροβιλισμού των ρευστών, διατυπώνοντας έτσι τις κλιμακώσεις Kolmogorov] και που αποτυπώνονται στον συγκεκριμένο πίνακα -και όχι μόνο σ' αυτόν- του Βαν Γκόγκ... 
Οι ειδήμονες, στην προσπάθειά τους να αναζητήσουν κι άλλες περιπτώσεις εμφάνισης της θεωρίας του Κολμογκόροφ, εξέτασαν πίνακες κι άλλων ζωγράφων. Ωστόσο, φαίνεται πως μόνο ο Βαν Γκογκ είχε την διαισθητική ικανότητα. Η διάσημη Κραυγή του Edvard Munch  είναι μεν γεμάτη με παρόμοιες δίνες, που όμως δεν ακολουθούν τις μαθηματικές εξισώσεις. 

Η περίοδος στο άσυλο υπήρξε παραγωγικότατη. Μάλλον χρειάζεται μία [μόνο;] δόση τρέλας για να αποδώσει κανείς όλ’ αυτά στην τέχνη, αφού ο Βίνσεντ, τις μαθηματικές αυτές ρευστές αναταράξεις, τις ζωγράφιζε μόνο κατά την περίοδο των ψυχωτικών του κρίσεων, μιας και εντελώς διαισθητικά είχε αντιληφθεί τη δυναμική των φυσικών φαινομένων. Οι ‘ταραγμένοι’ αυτοί πίνακες ζωγραφίστηκαν λίγο πριν την αυτοκτονία του σε ηλικία 37 χρονών˙ σε μια περίοδο παραισθήσεων και απώλειας συνειδήσεως.

Ακολουθεί ένα εξαιρετικό video του Πέτρου Βρελλή [μηχανικού από καλλιτεχνική οικογένεια των Ιωαννίνων], ο οποίος δημιούργησε μια κινούμενη εκδοχή του πίνακα, δίνοντας κίνηση στις δίνες και μετατρέποντας τις ίδιες τις πινελιές σε μόρια που ρέουν. Εντυπωσιακό επίσης και το γεγονός πως, ο χρήστης μπορεί να αλληλεπιδράσει με τον πίνακα, αλλάζοντας με το χέρι του τη ροή των δινών που σταδιακά επανέρχονται στην αρχική τους κατάσταση. 


Επανερχόμεθα στον στόχο μας, το Starry Night του Vincent van Gogh, που έγινε και τραγούδι με τίτλο Vincent [ή Starry, Starry Night] του  Don McLean [ από το άλμπουμ American Pie του Αμερικανού  τραγουδοποιού]. Είναι μια αναφορά στον συγκεκριμένο πίνακα αλλά και σε άλλους όπως, The Potato Eaters, Sunflowers, κά. Ο McLean έγραψε τους στίχους το 1971, εμπνεόμενος προφανώς από την ανάγνωση ενός βιβλίου για τη ζωή του ζωγράφου…

Vincent ή Starry, Starry Night

Starry, starry night
Paint your palette blue and gray
Look out on a summer's day
With eyes that know the darkness in my soul

Shadows on the hills
Sketch the trees and the daffodils
Catch the breeze and the winter chills
In colors on the snowy linen land

Now, I understand, what you tried to say to me
And how you suffered for your sanity
And how you tried to set them free
They would not listen, they did not know how
Perhaps they'll listen now...

Starry, starry night
Flaming flowers that brightly blaze
Swirling clouds in violet haze
Reflect in Vincent's eyes of china blue

Colors changing hue
Morning fields of amber grain
Weathered faces lined in pain
Are soothed beneath the artist's loving hand

Now, I understand, what you tried to say to me
And how you suffered for your sanity
And how you tried to set them free
They would not listen, they did not know how
Perhaps they'll listen now...

For they could not love you
But still your love was true
And when no hope was left inside
On that starry, starry night
You took your life as lovers often do
But I could have told you, Vincent
This world was never meant for one
As beautiful as you

Starry, starry night
Portraits hung in empty halls
Frame less heads on nameless walls
With eyes that watch the world and can't forget

Like the strangers that you've met
The ragged men in ragged clothes
The silver thorn of bloody rose
Lie crushed and broken on the virgin snow

Now, I think I know what you tried to say to me
And how you suffered for your sanity
And how you tried to set them free
They would not listen, they're not listening still
Perhaps they never will...



1 σχόλιο:

habilis είπε...

Άβυσσος η ζωή κάποιων καλλιτεχνών...