Αργά, όπως λέμε… Adagio [μέρος α']

Δυο μουσικές σε τέμπο “αργό”: το Adagio in B minor του Samuel Barber και το Adagio in G minor του Tomaso Albinoni. Αγαπησιάρικες κι οι δυο γι αυτό που κουβαλούν… Για σήμερα διαλέγω το πρώτο κι ανοίγω ένταση στο φουλ…   

Ήταν καλοκαίρι του 1936 όταν ο Αμερικανός συνθέτης Samuel Barber [1910-1981] πήγε διακοπές στις ιταλικές Άλπεις. Δεν ξέρω τι άλλο έκανε εκεί, αλλά έγραψε κι ένα κουαρτέτο εγχόρδων, το String Quartet, Op.11 in B minor.  Περιλαμβάνει… 2 1/2 μέρη [αφού το φινάλε του είναι πάρα πολύ σύντομο]: 1.Molto allegro e appassionato,  2. Molto adagio και 3.Molto allegro (όπως η αρχή) - Presto. Η πρεμιέρα έγινε το Δεκέμβριο του ίδιου έτους στη Ρώμη από το κουαρτέτο εγχόρδων Pro Arte. Μιλάμε για το 2ο μέρος... 

Adagio από το String Quartet, Op.11 in B minor

Κι όμως… κάτι [μου] λείπει...
Δύο χρόνια μετά την αρχική του σύνθεση -το 1938- ο Barber μεταγράφει το 2^ο μέρος και το ενδυναμώνει με ορχήστρα εγχόρδων, δημιουργώντας το κομμάτι Adagio for Strings. Το στέλνει στον διάσημο μαέστρο Arturo Toscanini, που κατά πως λέγεται του το επιστρέφει σχεδόν αμέσως χωρίς κανένα σχόλιο. Ενοχλήθηκε - και με το δίκιο του- ο Samuel, ωσότου πληροφορήθηκε ότι ο σπουδαίος μαέστρος είχε σκοπό να το παρουσιάσει και είχε ήδη απομνημονεύσει ολόκληρη την παρτιτούρα! Πόση δόση υπερβολής κρύβεται πίσω απ’ αυτά δε ξέρω· είναι σίγουρο όμως πως ο -παγκοσμίου φήμης- ιταλός ήταν μια ιδιαίτερη περίπτωση μαέστρου, καθώς ξεχώριζε για την τελειομανία, το εξαιρετικό μουσικό αυτί και τη φωτογραφική του μνήμη. Επιπλέον, παραγκώνιζε έργα Αμερικανών συνθετών· κι όμως, το 1938, διηύθυνε σε παγκόσμια πρώτη, την NBC Συμφωνική Ορχήστρα σε δύο ορχηστρικά έργα του αμερικανού Barber: το  Essay for Orchestra και το περί ου ο λόγος Adagio for Strings. Στη συνέχεια το ταξίδεψε στη Ν. Αμερική και την Ευρώπη και το έκανε το δημοφιλέστερο ίσως έργο του Samuel. Ένα ολιγόλεπτο κομμάτι ενός 26χρονου τότε συνθέτη, που προσωπικά με απογειώνει…

Adagio for Strings in B minor

Μα δε σταματά εδώ. Ξανα-μεταγράφει το έργο στα 1967, για να με ξανα-απογειώσει. Αυτή τη φορά, με μικτή χορωδία, ως μουσική επένδυση του Agnus Dei. Mέρους δηλ. χορωδιακής θρησκευτικής σύνθεσης για τις ανάγκες της θ. Κοινωνίας της  λειτουργίας της Καθολικής -και όχι μόνο-  Εκκλησίας. Αρχίζει με την επίκληση του Αμνού του Θεού από το εκκλησίασμα: Agnus dei = Ο Αμνός του Θεού, Qui tollis peccata mundi = Εσύ που αίρεις τις αμαρτίες του κόσμου, Dona nobis pacem = Δώσε μας ειρήνη. Βέβαια ο Barber το έγραψε σαν μια ανεξάρτητη χορωδιακή σύνθεση, θρησκευτικού περιεχομένου.

Agnus Dei – Adagio

Κι όπως όλα τα αγαπησιάρικα κομμάτια, έτσι κι αυτό χρησιμοποιήθηκε κατά καιρούς με διάφορους τρόπους, όπως: στις κηδείες της πριγκίπισσας του Μονακό Grace και του Alfred Einstein. Στο Royal Albert Hall στην Αγγλία για τη μνήμη των θυμάτων της 11^ης Σεπτεμβρίου. Στο εθνικό ραδιόφωνο κατά την αναγγελία του θανάτου του προέδρου Franklin Roosevelt και της δολοφονίας του John Kennedy. Κατά την τελετή έναρξης των Χειμερινών Ολυμπιακών το 2010 στο Βανκούβερ. Επίσης στις ταινίες The Elephant Man του David Lynch και στο Platoon του Oliver Stone. Αλλά και στον ηλεκτρονικό μουσικό χώρο. Επιλέγω το remix του DJ Tiësto, έτσι… για την αλλαγή.

Μουσική, καθάρια και διάφανη

Σε τέμπο adagio, δηλ. αργό

Με τρόπο minor, δηλ. ελάσσων

Με φορτίο, συναισθηματικά, μείζον
Μιας γαλήνης ταραχώδους
Της δικής μου...

Σας την αφιερώνω!

...και μακριά από λεπίδα του Barber-η