Gustave Courbert Κώστας Μαλάμος
(1819-1877) (1913-2007)
Ίδιο σκηνικό - διαφορετικά επώνυμα πρόσωπα
Δύο πίνακες με διαφορά 135 χρόνων
(κλικ στις φωτογραφίες για μεγέθυνση)
Ι.
Το γαλλικό πρωτότυπο...
"Το εργαστήρι του ζωγράφου", 1855, Gustave Courbet
Υπότιτλος: "Πραγματική αλληγορία που καθορίζει μια φάση επτά ετών
της καλλιτεχνικής και ηθικής μου ζωής"
"Είναι όλος ο κόσμος που έρχεται σε μένα να τον ζωγραφίσω. Στα δεξιά, όλοι οι μέτοχοι, με αυτό εννοώ φίλους, συναδέλφους, φιλότεχνους. Αριστερά είναι ο άλλος κόσμος της καθημερινότητας, οι μάζες, η εξαθλίωση, η φτώχεια, ο πλούτος, οι εκμεταλλευόμενοι και οι εκμεταλλευτές, άνθρωποι που ζουν από το θάνατο" - G.C.
Στο αλληγορικό έργο, κάθε φιγούρα -αληθινή κι αναγνωρίσιμη-
αντιπροσωπεύει μια ξεχωριστή αξία
Αριστερά, η 'τετριμμένη ζωή', η πηγή έμπνευσης του ζωγράφου: ο κόσμος της καθημερινότητας, απλοί άνθρωποι, ζητιάνοι, παρίες της κοινωνίας μαζί με αργυραμοιβούς, εμπόρους, συναλλασσόμενους ή εκμεταλλευτές της δυστυχίας των άλλων.
Δεξιά, όλοι όσοι τον τροφοδοτούν πνευματικά ή υλικά: οι συνοδοιπόροι φίλοι του -συγγραφείς, ποιητές, φιλόσοφοι- οι συλλέκτες και λάτρεις του χώρου της τέχνης: ο φιλόσοφος Pierre-Joseph Proudhon, ο Buchon, Cuenot, ο ποιητής Charles Baudelaire με το βιβλίο ανά χείρας ενώ στον τοίχο δεξιά του βρίσκεται η μούσα του, Jeanne Duval, σαν μια μακρινή ανάμνηση μετά τον χωρισμό τους, ο κριτικός τέχνης Champfleury καθήμενος στο σκαμνί, ο γενειοφόρος προστάτης του ζωγράφου Alfred Bruyas, ένα ζευγάρι φιλότεχνων, και κοντά στο παράθυρο, δύο εραστές που αντιπροσωπεύουν την ελεύθερη αγάπη.
Στο κέντρο, δεσπόζει καθιστός ο ζωγράφος με έναν πίνακα που παραπέμπει στον γενέθλιο τόπο του. Ενώ η γυμνή φιγούρα εκπροσωπεί την Αλήθεια. Ποια αλήθεια;
Ο Courbet ήταν υπέρμαχος του νέου καλλιτεχνικού ρεύματος -του Ρεαλισμού- στα μέσα του 19ου αι., το οποίο απορρίπτει τον αισθηματισμό του Ρομαντισμού επιδιώκοντας να ξανα-απεικονίσει τη ζωή με ρεαλιστικό τρόπο. Ένα ανθρώπινο κρανίο, ο νεκροθάφτης, μια ανδρική πόζα, ένα στιλέτο, μια κιθάρα, ένα καπέλο, μια εφημερίδα της εποχής... στοιχεία που, με πνεύμα πρόκλησης, χαρακτηρίζουν τον θάνατο του ακαδημαϊσμού στη ζωγραφική. Γι αυτό και ο πίνακάς του απορρίφθηκε από την Παγκόσμια Έκθεση του Παρισιού το 1855, αφού τοποθετήθηκε ενάντια στα πρότυπα της Ακαδημίας Καλών Τεχνών.
ΙΙ.
Η ελληνική παραλλαγή...
"Ομαδική προσωπογραφία", 1989, Κώστας Μαλάμος
“Η παραλλαγή στο έργο 'Ατελιέ' του Κουρμπέ, όπου τα πρόσωπα αντικαταστάθηκαν από καλλιτέχνες που σπούδαζαν στην Α.Σ.Κ.Τ. (Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών) κατά τη δεκαετία του '30. Δεν έχει την έννοια κάποιας αξιολόγησης. Όπως είναι φανερό, απουσιάζουν από το έργο συνάδελφοι, που είναι το ίδιο άξιοι και αγαπητοί και που απαραίτητα θα έπρεπε να συμπεριληφθούν σε αυτό. Η χρησιμοποίηση, όμως, του σκηνικού του Κουρμπέ είναι δεσμευτική για τον αριθμό. Οι έντονες μνήμες της όμορφης εκείνης εποχής, με οδήγησαν στη φιλοτέχνηση αυτού του ομαδικού πορτρέτου” - Κ.Μ.
Κάθε φιγούρα είναι αναγνωρίσιμη
Από αριστερά
1. Μέμος Μακρής, Βάλιας Σεμερτζίδης, Αλεβίζος Τάσσος, Γιάννης Σπυρόπουλος (καθήμενος)
2. Όρθιοι: Κώστας Γραμματόπουλος, Τηλέμαχος Κάνθος, Γιώργος Μανουσάκης και καθήμενοι: Γιώργος Σικελιώτης, Νίκος Νικολάου, Ιωάννα Μητσέα-Μαλάμου
3. Λουκία Μαγγιώργου, Κλέαρχος Λουκόπουλος, Δημήτρης Μυταράς (καθήμενος)
4. Γιάννης Μόραλης, Γιάννης Τσαρούχης, Διαμαντής Διαμαντόπουλος, Στέφανος Αλμαλιώτης, Βάσω Κατράκη, Νίκη Καραγάτση, Χρήστος Καπράλος (καθήμενος)
5. Χρήστος Δαγκλής, ζεύγος φιλότεχνων, ?, συγγραφέας Δημήτρης Χατζής (με το βιβλίο ανά χείρας)
Στο δάπεδο, η προτομή του Κώστα Μαλάμου διά χειρός Χρήστου Καπράλου
Η γενιά του '30 σε έναν πίνακα...
Update: ανάλυση των προσώπων
Πηγή: Εθνική Πινακοθήκη - Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτσου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου