Καιρός: Άστατος με Αέρηδες... [2/2]

Σαν αέρας που περνά μέσα στης Πλάκας τα στενά βρέθηκα στη Συνοικία των Αέρηδων -στο χώρο της Ρωμαϊκής Αγοράς, στους βόρειους πρόποδες της Ακρόπολης- με το ομώνυμο μνημείο από τα καλύτερα διατηρημένα της πόλης:

Αέρηδες ή Πύργος των Ανέμων ή Ωρολόγιο του Κυρρήστου!

Ο οκταγωνικός μαρμάρινος πυργίσκος, άντεξε ηρωικά στο χρόνο αφού  κτίστηκε μόλις... στις αρχές του 1ου π.Χ. αι. από τον αστρονόμο Ανδρόνικο, από την Κύρρο της Συρίας -εξ ου και το ομώνυμο Ωρολόγιο του Κυρρήστου. Στέγαζε μηχανισμούς μέτρησης του χρόνου.
Στο πάνω μέρος κάθε πλευράς βρίσκονται ανάγλυφες οι παραστάσεις και τα ονόματα των οκτώ κύριων ανέμων -εξ ου και ο Πύργος των Ανέμων ή οι Αέρηδες- με τη μορφή φτερωτών ανδρών που κρατούν ένα ιδιαίτερο σύμβολο: κλικ για λεπτομέρειες

Βορέας ή Βορηάς ή Τραμουντάνα, Καικίας ή Γρέγος ή ΒΑ άνεμος, Απηλιώτης ή Λεβάντες ή Α άνεμος, Εύρος ή Σιρόκος ή ΝΑ άνεμος, Νότος ή Νοτιάς η Όστρια, Λιψ ή Λίβας ή Γαρμπής ή ΝΔ άνεμος, Ζέφυρος ή Πονέντες ή Δ άνεμος & Σκίρων ή Αργέστης ή Μαΐστρος ή ΒΔ άνεμος. 

Το όλο κτίσμα αποτελεί συνδυασμό ανεμοδείκτη, ηλιακού και υδραυλικού ρολογιού καθώς:

-στην κορυφή της σκεπής υπήρχε ένας μπρούτζινος ανεμοδείκτης υπό μορφή του θεού Τρίτωνα, που ανάλογα με τη φορά του ανέμου έδειχνε με το ραβδί του μία από τις παραστάσεις. Έτσι οι έμποροι μπορούσαν να δουν από την παραπλήσια αγορά την κατεύθυνση των ανέμων ώστε να υπολογίσουν τον χρόνο που ήθελαν τα εμπορεύματα να φτάσουν στον Πειραιά,

-εξωτερικά σε κάθε πλευρά και κάτω από τις ανάγλυφες προσωποποιήσεις των ανέμων, υπήρχαν σιδερένιες ράβδοι που έριχναν τον ίσκιο τους πάνω σε χαραγμένες γραμμές, μετρώντας έτσι τις ώρες -ένα είδος ηλιακού ρολογιού, 

-στο δε εσωτερικό και όταν δεν υπήρχε ήλιος, λειτουργούσε ένα είδος υδραυλικού ρολογιού.
Την παλαιοχριστιανική εποχή μετατράπηκε σε εκκλησία ή βαπτιστήριο, ενώ στον εξωτερικό χώρο υπήρχε χριστιανικό κοιμητήριο. Τον 15ο αιώνα αναφέρεται ως Ναός του Αιόλου, ενώ τον 18ο αι.  έγινε Τεκές των Μεβλεβήδων, δηλ. τόπος προσευχής των Δερβίσηδων.

Ιδού ο Βορέας, ο Καικίας και ο Σκίρων

Ωστόσο, τους οκτώ κύριους ανέμους δεν τους μνημόνευσε στο μνημείο του μόνο ο Ανδρόνικος Κύρρηστος.
Τους θεο... ποίησε ο Οδυσσέας Ελύτης στο "Δοξαστικόν" του Άξιον Εστί: Οι Σημάντορες Άνεμοι… Ο Μαΐστρος, ο Λεβάντες, ο Γαρμπής, ο Πουνέντες, ο Γραίγος, ο Σιρόκος, η Τραμουντάνα, η Όστρια...
Και τους ζωγράφισε ο Γιάννης Τσαρούχης:

[Επί τη ευκαιρία, πρόλαβα μόλις σήμερα να δω την έκθεσή του Τσαρούχη στο Μουσείο Μπενάκη, η οποία λήγει αύριο Κυριακή 14 Μάρτη]

Κι όπου φυσάει ο άνεμος πάω... και βλέπω ακριβώς απέναντι και βόρεια των Αέρηδων, τον
Μεντρεσές των Αθηνών

...δηλαδή όχι ακριβώς... αφού σήμερα σώζεται μόνο η κύρια πύλη του. Υπήρξε ισλαμικό ιεροδιδασκαλείο [από την αραβική λέξη madrasah] στην Αθήνα του 17ου αι., φυλακή και τόπος εκτέλεσης επί βαυαρικής εποχής. Δυστυχώς αυτό δεν άντεξε αφού κατεδαφίστηκε το 1898 χάριν αρχαιολογικών ανασκαφών...

Κι όπου φυσάει ο άνεμος... γίνομαι άνεμος... και βρίσκομαι κοντά στους Αέρηδες, στο
Λουτρό των Αέρηδων
-το παλιό χαμάμ του Αμπίντ Εφέντη που λειτουργούσε ως το 1965. Σήμερα στεγάζει παράρτημα του Μουσείου Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης

Συνοικίες της Πλάκας... O μόνος, ίσως, τόπος στην Αθήνα που διατηρεί τη μνήμη όλων των εποχών της ιστορίας της. Κατοικήθηκε από κοινωνίες ανθρώπων που άφησαν ίχνη της παρουσίας και της δραστηριότητάς τους, και συνεχίζει να κατοικείται και σήμερα…