"Μοιάζει με δένδρο όπου οι ρίζες του φτάνουν βαθιά στην Αφρική αλλά τα φύλλα του ανασαίνουν τον αέρα της Ευρώπης", τάδε έφη ο προηγούμενος βασιλιάς (Χασάν Β) για το Μαρόκο, και έχει δίκιο!
Η χώρα είναι ένα μωσαϊκό βερβερικών, αραβικών και γαλλικών επιρροών και χρησιμοποιεί και τις τρεις γλώσσες των πληθυσμών αυτών ως επίσημες (βλ. φωτο). Η ονομασία προέρχεται από την πρώην πρωτεύουσα, Marrakech (με βερβέρικη προέλευση). Με την πάροδο του χρόνου πέρασε σε όλη την χώρα και σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες προφέρεται ως Μαρόκο.
 |
| Το βερβέρικο αλφάβητο περιέχει και ελληνικά γράμματα |
Αυτόχθονες Βερβερικοί πληθυσμοί διαφόρων φυλών κατοικούν την περιοχή χιλιάδες χρόνια -κυρίως- κατά μήκος της οροσειράς του Άτλαντα. Πέρασαν διάφοροι, ώσπου τον 7ο αι. έφτασε το Ισλάμ -κυριαρχεί το σουνιτικό στοιχείο- και τότε, διάφορες μουσουλμανικές δυναστείες το κυβέρνησαν αφήνοντας πολιτιστικά και αρχιτεκτονικά μνημεία, με τα χαρακτηριστικά μαυριτανικά τόξα, τα τετράγωνα κτήρια, τις εσωτερικές αυλές, τα σουκ (αγορές), έντονα χρώματα και γεωμετρικά σχέδια.
Ας σημειωθεί ότι, επειδή οι Οθωμανοί δεν έφτασαν στο Μαρόκο, δεν συναντάμε ούτε ημισέληνο ούτε στρογγυλούς μιναρέδες, αλλά τετράγωνους καταγόμενους από παλαιο-ισλαμιστές.
Μετά από μια περίοδο γαλλικής και ισπανικής κυριαρχίας, το Μαρόκο απέκτησε την ανεξαρτησία του το 1956 και σήμερα κυβερνάται από τον εικονιζόμενο βασιλιά Μοχάμεντ ΣΤ (γιος του Χασάν Β που λέγαμε), ο οποίος μας έκανε την τιμή να... προγευματίσει μαζί μας. Ήπιαμε στην υγεία του καθότι στα 62 του πάσχει από σπάνιο και ανίατο αυτοάνοσο -τι κι αν είσαι βασιλιάς- γι αυτό και έχει ήδη προνοήσει για διάδοχο τον πρωτότοκο 23χρονο σήμερα γιο του.
Το μισό Μαρόκο βρίσκεται σε οικοδομικό οργασμό καθώς το 2030 θα φιλοξενήσει το Mundial. Το άλλο μισό ζει αιώνες πίσω (οκ μπορεί να υπερβάλλω...).
Υπήρξαν, κατά καιρούς, τέσσερεις πρωτεύουσες διαφόρων μαροκινών δυναστειών, οι λεγόμενες αυτοκρατορικές πόλεις: Fes, Marrakech, Meknes, Rabat.
1η μέρα: αεροδρόμιο Marrakech - Casablanca
CASABLANCA
Αυτοκρατορική πόλη δεν υπήρξε αλλά είναι η μεγαλύτερη του Μαρόκου με το μεγαλύτερο λιμάνι στον κόσμο. Casablanca = λευκό σπίτι, όνομα που έδωσαν οι Πορτογάλοι όταν την ίδρυσαν τον 16ο αι. στη θέση της αρχαίας Anfa. Είναι γνωστή και για την ομώνυμη ταινία του 1942, που δεν γυρίστηκε στην Casablanca...
H ανάπτυξη της πόλης βρίσκεται στην περιφέρεια, ενώ το κέντρο είναι αφημένο στη μοίρα του, με τα μεγαλοπρεπή κτήρια των Γάλλων αποικιοκρατών παραμελημένα. Η παραλιακή λεωφόρος έχει θέα τον Ατλαντικό Ωκεανό, αλλά τα παραπήγματα κατά μήκος -τουλάχιστον στο συγκεκριμένο σημείο- μου θυμίζει κάτι το... ελληνικόν!
Τζαμί Hassan B' - πατήρ του νυν βασιλιά Μοχάμεντ ΣΤ': Με θέα τον Ατλαντικό στέκει στο ύψος του (200 μ.) ο μιναρές του περίτεχνου τζαμιού, που εγκαινιάστηκε το 1993. Είσοδος μόνο για μουσουλμάνους... Πέριξ της μεγάλης πλατείας βρίσκεται το Ισλαμικό πολιτιστικό κέντρο.
Κατά τη διαδρομή: ελιές και φοίνικες
Με έξυπνο τρόπο καμουφλάρουν τις κεραίες τηλεπικοινωνίας
2η μέρα - Rabat - Meknes
RABAT
Η σημερινή πρωτεύουσα, έγινε αυτοκρατορική πόλη τον 18ο αι. Το 1912, στην επιβολή της γαλλικής κυριαρχίας, καθοριστικό ρόλο έπαιξε ο στρατάρχης Ιμπέρ Λιοτέ, που διορίστηκε γενικός αρμοστής του Μαρόκου. Αυτός μετέφερε την πρωτεύουσα στο Ραμπάτ, κάνοντάς το πολιτικό και διοικητικό κέντρο. Παράλληλα, διατήρησε ανέπαφες τις παραδοσιακές δομές και τις αυτοκρατορικές πόλεις.
Βασιλικό παλάτι, απέραντη έκταση, που απαγορεύεται να πλησιάσεις
...παρά μόνο με τον φακό 😏
Mαυσωλείο Mohammed V (παππούς του νυν βασιλιά)Μπροστά στο Μαυσωλείο του παππού, βρίσκεται ο Πύργος Hassan, γιος του παππού. Πρόκειται για τον ημιτελή μιναρέ ενός τζαμιού που θα... χτιζόταν μα δεν πρόκαμε ο τότε χαλίφης (12ος αι.) παρά μόνο τα τείχη και τις πύλες της πόλεις. Οι κίονες είναι ό,τι απέμεινε από την αίθουσα προσευχής του τεμένους, χωρισμένη σε 21 διαδρόμους μ' αυτές τις κολώνες. Κατά τον ξεναγό μας, είχαν ξεκινήσει να φτιάξουν το τζαμί αλλά επειδή η κλίση δεν ήταν η πρέπουσα προς τη Μέκκα, το παράτησαν αφήνοντας ημιτελή τον πύργο και τμήματα κιόνων. Άλλη πηγή, θέλει τα απομεινάρια αυτά να σώθηκαν από τον σεισμό του 18ου αι.
Απέναντι από το ύψωμα του μαυσωλείου βρίσκονται
η όπερα-θέατρο (αριστερά) και γραφεία (δεξιά) αποκτήματα του 2021
Kasbah Udayas, ένα φρούριο -μια πόλη μέσα στην πόλη- με τείχη που το περιβάλλουν για προστασία από εισβολείς. Ουντάγια είναι φυλή Αράβων πολεμιστών που εγκατέστησε εδώ ο Μουλάι Ισμαήλ (17-18αι.) για να προστατευτεί από άλλες φυλές. Σπίτια ασβεστωμένα, χρώματα λευκό-γαλάζιο σαν κυκλαδίτικο νησί.
Στα στενά της Κάσμπαχ...
Νεκροί και ζώντες... ολτουγκέδερ
Αφού ήπιαμε το τσάι μέντα με όμορφη παρέα στον δικό της χώρο...
MEKNES
Ιδρύθηκε τον 10ο αι., αλλά έγινε αυτοκρατορική πόλη τον 17ο αι. όταν στον θρόνο ανέβηκε ο Μουλάι Ισμαήλ και έχτισε πύλες, προμαχώνες, τζαμιά και μέγαρα. Περιβάλλεται από τείχη με 9 πύλες εισόδου, κάθε μια διακοσμημένη. Βρίσκεται στην οροσειρά του Μέσου Άτλαντα.
Η επιβλητική ανάγλυφη πέτρινη πύλη-είσοδος για το
Μαυσωλείο του Μουλάι Ισμαήλ
Στα σουκ (αγορές) βρίσκεις κεντήματα, κεραμικά και κυρίως δαμασκηνά τεχνουργήματα. Οι τεχνίτες της Μεκνές είναι δεξιοτέχνες μεταλλοτεχνίτες, ειδικευμένοι στην τέχνη της δαμασκήνωσης: επικάλυψη μιας μεταλλικής επιφάνειας με χρυσά, ασημένια ή χάλκινα σύρματα μέσα σε αυλακώσεις.
3η μέρα
FES
Η παλαιότερη αυτοκρατορική πόλη ιδρύθηκε τον 8ο αι. Τον 12ο αι. η Φες ιδρύει πανεπιστήμιο και εξελίσσεται σε πολιτιστική και οικονομική μητρόπολη της χώρας, ενώ έναν αιώνα μετά γίνεται αυτοκρατορική πρωτεύουσα. Όταν καταλήφθηκε τον 17ο αι., ο Μουλάι Ισμαήλ επιλέγει για πρωτεύουσά του τη Μεκνές. Θεωρείται η Μέκκα του Μαρόκου: κέντρο θεολογικό, πολιτιστικό, καλλιτεχνικό. Αποτελείται από τρία μέρη: δύο ιστορικά και μία σύγχρονη εποχής γαλλικού προτεκτοράτου. Φημίζεται για τη μεσαιωνική της medina (=παλιά πόλη) όπου εύκολα χάνεσαι στα δαιδαλώδη και στενά σοκάκια της και στων αγορών της τα χρώματα κι αρώματα.
Ο χαλκωματάς επί το έργον
Σε όλες τις αυτοκρατορικές πόλεις υπάρχουν ανάκτορα, έτσι και στη Φες
Βασιλικό Ανάκτορο Νταρ ελ-Μάχζεν
Και μιας και μιλήσαμε πιο πάνω για χρώματα κι αρώματα... ας πάμε στα...
Βυρσοδεψεία να... αναπνεύσουμε λίγο από ούρα ζώων και περιττώματα περιστεριών! Παραδοσιακός τρόπος, μέσα σε γούρνες, οι εργάτες με γυμνά πόδια και χέρια επεξεργάζονται τα δέρματα. Η μυρωδιά ανυπόφορη γι αυτό και στην είσοδο πριν ανέβουμε τις σκάλες, δίνουν φύλλα δυόσμου για ν' αντέξεις.
Τα δέρματα (από πρόβατα, κατσίκες, καμήλες, αγελάδες) περνούν από διάφορα στάδια: αποτρίχωση, μούλιασμα σε δεξαμενές, στέγνωμα και ξέπλυμα. Βάφονται και παραδίδονται στους τεχνίτες δέρματος.
κλικ στο video
Τα βυρσοδεψεία βρίσκονται ανάμεσα στα σπίτια της γειτονιάς
Ιδού τα αποτελέσματα της παραγωγής δερμάτινων προϊόντων
Η Fes είναι όμως γνωστή και για την υφαντουργία της
την αγγειοπλαστική και τα μωσαϊκά της
4η μέρα - Ifrane, Merzouga
IFRANE
Υψόμετρο 1600 τόσα μ., σε δάσος με κέδρους, σαλέ, κήποι, πάρκα, χιονοδρομικό κέντρο... η Ελβετία του Μαρόκου. Δημιουργήθηκε από τους Γάλλους αποίκους το 1929 για να δροσίζονται τους ζεστούς μήνες.
Σήμα καταταθέν ο Λέοντας του Μαρόκου, που είναι και η ονομασία της ποδοσφαιρικής του ομάδας. Κάπου διάβασα: στη Β. Αφρική ζούσαν πολλά λιοντάρια και το τελευταίο του Άτλαντα σκοτώθηκε το 1922. Τα λιοντάρια του ήταν μεγάλα με χαίτη πυκνή και σκουρόχρωμη και καθώς έχει αποκωδικοποιηθεί το γονιδίωμά του, πρόγραμμα γονιμοποίησης βρίσκεται σε εξέλιξη. Αλήθεια, ψέματα...
Η διαδρομή επεφύλασσε διάφορα...
Ο Άτλαντας χιονισμένος
Οι μακάκοι παίζουν ανέμελα ενώ άλλοι... μακάκες φωτογραφίζονταν μαζί τους 😏
Διαβάζω ότι ο μακάκος της Βερβερίας είναι ο μοναδικός πίθηκος της Β. Αφρικής που ζει σε υψόμετρο στα δάση με κέδρους του Άτλαντα.
Ποτάμια - βερβέρικοι συνοικισμοί - νεκροταφεία
Όσο μικροί και να είναι οι βερβέρικοι συνοικισμοί, το τζαμί... τζαμί!
Φοινικώνες: όαση πρασίνου. Παλιότερα ήταν φιλόξενος σταθμός των καραβανιών. Σήμερα οι κάτοικοι εξαρτώνται απ' αυτήν για την επιβίωσή τους, καθώς οι χουρμαδιές φημίζονται για τους καρπούς τους.
Δυστυχώς, τα δέντρα πάσχουν από μία ασθένεια προκαλούμενη από μικροσκοπικό μύκητα και παράλληλα με την ξηρασία, υποφέρουν. Για την καταπολέμηση του μύκητα, καίνε τον κορμό με φλογοβόλα και όποιος αντέξει... άντεξε, κορμός ή μύκητας...
MERZOUGA
αμμόλοφοι - σύνορα με Αλγερία
Ένα ξενοδοχείο στο πουθενά το οποίο διαχειρίζονται βέρβεροι
5η μέρα - Erfoud, Tinghir-Dedes
ERFOUD
Άξιζε η σύντομη στάση σε εργαστήριο επεξεργασίας απολιθωμάτων, τα οποία αφθονούν στην περιοχή, και τα οποία μετατρέπονται σε έπιπλα, κοσμήματα και άλλου τύπου σουβενίρ.
Στη διαδρομή από το Erfoud
Κανάλια Chettaras
Παραδοσιακό σύστημα αποστράγγισης του νερού μέσω στοών στις άνυδρες περιοχές του Μαρόκου. Πρόκειται για τεχνική συλλογής και παραγωγής υπόγειου νερού μέσω οριζόντιας σήραγγας που συγκεντρώνει το υπόγειο νερό. Το αποστραγγιζόμενο νερό διοχετεύεται μέσω επιφανειακών καναλιών για την άρδευση των καλλιεργούμενων αγρών. Οι υπόγειες σήραγγες επικοινωνούν με την επιφάνεια μέσω σκαμμένων φρεατίων και είναι ευδιάκριτα ορατά
Κοιλάδα Dedes
6η μέρα - Ouarzazate - Ait Ben HaddouOUARZAZATE
Studio Atlas: Ξενάγηση στο χώρο του έχουν γυριστεί σκηνές από πολλές διάσημες ταινίες: Μονομάχος , Ιησούς από τη Ναζαρέτ, Νώε, Βίκινγκς, Game of thrones κ.α.
με την χαρακτηριστική kasbah της: οχυρωμένα συγκροτήματα των Βερβέρων.
Κοντά στο Ouarzazate βρίσκεται το μεγαλύτερο φωτοβολταϊκό πάρκο στον κόσμο
με το κάτοπτρό του να φαίνεται μίλια μακριά
7η μέρα
MARRAKECH
Η πόλη που περιβάλλεται από ωχροκίτρινα τείχη ιδρύθηκε τον 11ο αι. Υπήρξε μια βερβερική πόλη, όπου συναντούνται η Σαχάρα και ο Άτλας. Υπήρξε η πρώτη πρωτεύουσα του Μαρόκο. Σήμερα, το 1/3 της έκτασης είναι μια πόλη μέσα στην πόλη, ευκατάστατων οικογενειών από Κατάρ, Σαουδική Αραβία, ΗΠΑ και αλλού, με σινεμά, θέατρα, γήπεδα γκολφ, σουπερμάρκετ και ό,τι χρειάζεται μια πόλη, περιτειχισμένη και με είσοδο απαγορευμένη στους κοινούς θνητούς. Τους δόθηκε η άδεια από τον βασιλιά με την προϋπόθεση, πέρα από τις βίλες τους, να διατηρήσουν μπόλικο πράσινο. Το άλλο 1/3 είναι η σύγχρονη πόλη και το τελευταίο 1/3 είναι η medina = παλιά πόλη του... κυρίαρχου λαού.
Επισκέψεις
Κήπος Majorelle
Τον κατασκεύασε ο Γάλλος ζωγράφος Jacques Majorelle την δεκαετία 1930 και αργότερα αγόρασαν οι Yves Saint Laurent και Pierre Bergé, συνεργάτες και συνιδρυτές του οίκου μόδας.
Πλατεία Jemaa el-Fnaa και τα σουκ (αγορές) στη medina (παλιά πόλη)
Γεμάτη νερουλάδες, ακροβάτες, γητευτές φιδιών, χορευτές, μουσικούς (αν σε 'συλλάβουν' να τους φωτογραφίζεις, σε κυνηγούν ώσπου να πάρουν το κάτι τις τους) αλλά και υπαίθριες και μη αγορές. Το παρελθόν της πλατείας είναι μακάβριο, καθώς ως τον 19ο αι. εδώ αποκεφαλίζονταν οι καταδικασμένοι σε θάνατο.
La Mamoumia
Ξενοδοχείο που φιλοξένησε προσωπικότητες
όπως τον Ουίνστον Τσόρτσιλ, Ρίτσαρντ Νίξον, Όρσον Ουέλς.
Τζαμί Κουτουμπία12ος αι. Υπήρξε πρότυπο για τον πύργο του Χασάν στο Ραμπάτ
Όπως και στο Ραμπάτ, έτσι κι εδώ υπάρχουν απομεινάρια κιόνων
Απέναντι από το Τζαμί Κάσμπα η βασιλική είσοδος στο παλιό ανάκτορο
Συγκρότημα 19ου αι. που αποτελείται από δύο τμήματα διαφορετικών περιόδων.
Κεντρική αυλή στρωμένη με μάρμαρο, ταβάνια από κέδρο ζωγραφισμένα με αραβουργήματα.
Τέρμα τα αραβουργήματα. Πάμε για τα τελευταία στο Μαρακές
Λάδι Argan
Αργανία, ιθαγενές δέντρο οι καρποί του οποίου είναι αγαπημένη τροφή των κατσικιών που σκαρφαλώνουν στα κλαδιά της για να τους φτάσουν. Το λάδι της χρησιμοποιείται στη μαγειρική, στα καλλυντικά και ως τονωτικό. Πώς λέμε αλεύρι για όλες τις χρήσεις... έτσι κι αυτό, χρησιμοποιείται από την κουρίδα ως τα νύχια των ποδιών.
Το εργαστήριο είναι χρυσωρυχείο.
Οι ιδιοκτήτες 'λαδώνουν' τις πελάτισσες κι αυτές 'σκαρφαλώνουν' στα ράφια 😏
Τελευταία βραδιά του ταξιδιού
Φολκλορική γιορτή
με χορευτικά και μουσικά συγκροτήματα
καθώς και καμηλοδρομίες και 'φαντασίες': επιδείξεις ιππικής τέχνης
Φωτοστιγμιότυπα από τις διάφορες διαδρομές
σε στέπες, ερήμους, βερβέρικες συνοικίες
